VOORGESCHIEDENIS van het kruisbos
In de zomer van 2018 werd een mooi landbouwperceel in Kalmthout aangeboden aan De Landgenoten. Boer Tom startte er met CSA-bedrijf Het Kruisbos. In het najaar van 2021 droeg Tom de boerderij over aan Joke Wouters. Joke droomde er al lang van om voltijds te boeren en voor Tom werd halftijds boeren in combinatie met zijn andere job te zwaar. In functie van de overdracht ging Dirk Govaerts in gesprek met beide boeren om te continuïteit van het project te waarborgen. Samen met Joke gaan we nu verder op zoek naar investeerders en donateurs die de grondaankoop helpen financieren.
Joke: Van Orthopedagoge naar boerin
Boerin Joke studeerde orthopedagogie en is gespecialiseerd in de opvoeding van kinderen met een mentale en/of fysieke beperking en kinderen uit een problematische opvoedingssituatie. In het begin van haar loopbaan werkte ze in verschillende instellingen. Daar merkte ze uit de eerste hand hoe belangrijk een zinvolle dagbesteding is voor kinderen daar. Traditioneel bieden instellingen dagbestedingen aan. Ze zag dat die vaak binnenshuis doorgingen, waarbij Joke het gevoel had dat de kinderen er niet voldoende plezier of voldoening uithaalden. In haar zoektocht naar een oplossing kwam ze bij de zorglandbouw. Ze ontdekte dat zorgboerderijen een veilige plek kunnen bieden aan kinderen om zichzelf te ontwikkelen terwijl ze gewassen verbouwen of dieren verzorgen. De rust en de buitenlucht op de boerderij dragen bij aan het welzijn van kinderen, terwijl de arbeid hen het gevoel geeft aan de samenleving bij te dragen. Joke: “Landbouwers voeden de maatschappij en je moet werken om voeding te produceren. Het is een mooi verhaal om aan mee te werken. Je bent echt nodig in de landbouw.”
Zorgboerderijen als katalysator voor landbouwinteresse
Vanuit de ervaringen die ze bij zorgboerderijen opdeed, groeide haar interesse in landbouw. Ze ging zelf met een vriend “wwoofen”. WWOOF staat voor World Wide Opportunities on Organic Farms. Als wwoofer verblijf je op een biologische boerderij en help je mee op de boerderij. Het basisidee is om menselijke uitwisselingen in de biologische landbouw wereldwijd mogelijk te maken. Het bestaat in meer dan 100 landen.
Seizoensarbeid als startpunt
Na haar WWOOF-ervaring had Joke de smaak van het biologisch boeren helemaal te pakken. Ze volgde vervolgens de beroepsopleiding Bio- en BD-landbouw bij Landwijzer. De zoektocht naar vast werk en/of een veld verliep echter heel moeizaam. Ze bleef deeltijds aan de slag in het onderwijs en werkte enkel als seizoensarbeider op het veld. Joke: “Het is al een hele tijd mijn droom om mij volledig op landbouw te kunnen focussen, maar het is niet makkelijk hiermee te starten. Omdat de grond van het Kruisbos eigendom is van De Landgenoten is deze overdracht relatief eenvoudig. De Landgenoten past simpelweg de gebruiksovereenkomst aan.”
Werken op grond van De Landgenoten
In functie van de overdracht ging De Landgenoten in gesprek met beide boeren om de continuïteit van het project te waarborgen. Joke stelde haar teeltplan en financieel plan voor aan de Adviesgroep van De Landgenoten en verbindt zich aan de voorwaarde om biologisch te telen. Joke vertelt dat ze blij is dat ze bij De Landgenoten uiteindelijk grond vond: “Toen ik afstudeerde bij Landwijzer had ik samen met studenten werkgroepjes opgericht om te kijken hoe we landbouwgrond zouden kunnen vrijwaren voor de toekomst. Het is best fijn om te zien dat nu – na al die jaren – een organisatie bestaat zoals De Landgenoten. Waar wij toen van droomden, is werkelijk geworden. Er zijn zoveel boeren die dankzij De Landgenoten kunnen boeren, net als ik nu.”
Toekomstplannen van Joke voor het Kruisbos
Joke zal het basisrecept van de boerderij behouden: ze wil voornamelijk groenten blijven telen. Ze sluit echter niet uit dat er toch een aantal nieuwigheden komen. “De focus blijft op groenteteelt liggen, al ga ik manieren zoeken om nog meer te mechaniseren, zodat alles haalbaar blijft om als boerin alleen te doen. Mogelijks ga ik nog samenwerken met een deelneemster om ook bloemen te blijven aanbieden. Bloemen hebben echt een meerwaarde op de boerderij. Het trekt vogels en insecten aan, die onmisbaar zijn in het bioverhaal. Verder is het gewoon mooi als er bloemen op de boerderij staan.”
Joke wil de boerderij mogelijks ook “sociaal opentrekken”. Ze denkt na over manieren om op haar boerderij kwetsbare groepen te betrekken. “Ik droom er ook van op termijn workshops te geven. Bijvoorbeeld over hoe je overschotten kan verwerken. Denk maar aan inmaken en fermenteren.”
Foto's door Lien Wevers