De Strategische Adviesraad voor Landbouw en Visserij (SALV) heeft een krachtig advies uitgebracht waarin zij de verkoop van publieke landbouwgronden sterk afraadt. In opdracht van BioForum werkte De Landgenoten hieraan mee.
Het document van de Strategische Adviesraad Landbouw en Visserij (SALV), goedgekeurd op 28 juni 2024, bevat een advies gericht aan de Vlaamse minister van Economie, Innovatie, Werk, Sociale Economie en Landbouw, Jo Brouns. Het advies komt voort uit eigen initiatief van de SALV en is gebaseerd op de noodzaak om publieke landbouwgronden te behouden voor een duurzame toekomst van de landbouw in Vlaanderen.
Wat staat er allemaal in dit advies? Vooreerst is dit advies een zeer sterke oproep om de verkoop van publieke landbouwgrond een halt toe te roepen.
Publieke landbouwgrond is grond die in eigendom is van een overheidsinstelling. Dat kan een stad of gemeente zijn, maar ook een intercommunale, een provincie, de Vlaamse overheid, enzovoort. Een duurzame landbouwsector die zorg draagt voor de bodem, is gebaat bij langdurige gebruiksovereenkomsten en publieke grondeigenaren kunnen in principe die standvastigheid zeer goed bieden. Helaas zien we sinds enkele jaren een uitverkoop van publieke landbouwgronden waardoor de landbouwsector een stuk zekerheid verliest.
Advies en accenten
Naast het advies om vooral niet te verkopen, brengt het advies diverse belangrijke elementen aan:
Beleidsvisie en regelgeving
- Er moet een strikte generieke regelgeving komen op Vlaams niveau, aangevuld met krachtige beleidsinstrumenten om oneigenlijk (= niet-agrarisch) gebruik van landbouwgronden tegen te gaan. Dit omvat een Vlaams beleidsplan dat de lokale besturen aanmoedigt om publieke landbouwgronden te behouden en duurzaam te beheren.
- Het advies roept de Vlaamse overheid op om duidelijke richtlijnen en ondersteunende maatregelen te ontwikkelen om publieke landbouwgronden te beschermen.
Lokale besturen
- Lokale besturen worden aangespoord om een beleid te ontwikkelen dat gericht is op het versterken van landbouwbedrijven op publieke gronden. Dit vraagt om een geïntegreerde benadering waarbij verschillende invalshoeken worden samengebracht.
- Gemeenten moeten gestimuleerd worden om hun budgetten zodanig te beheren dat de verkoop van landbouwgronden niet noodzakelijk is
Duurzaam beheer
- De SALV adviseert om publieke landbouwgronden langdurig te verpachten aan lokale boeren en agrarische initiatieven die bijdragen aan de versterking van de lokale landbouwgemeenschap.
- De SALV wijst publieke grondeigenaren erop dat een goed beheer van landbouwgronden kan bijdragen tot de creatie van meerwaarde op diverse gebieden: sociaal, ecologisch, lokale tewerkstelling.
- Publieke grondeigenaren worden uitgenodigd om bij het verpachten van publieke gronden boeren uit te nodigen om ideeën aan te reiken hoe dergelijke maatschappelijke meerwaarden kunnen gecreëerd worden.
- De SALV benoemt ook het Strategisch Plan Bio dat streeft naar meer biologische landbouw, als een de maatschappelijke meerwaarde waaraan publieke grondeigenaren kunnen bijdragen met hun gronden.
- Publieke landbouwgronden spelen een cruciale rol in de voedselvoorziening en het behoud van een duurzame landbouwsector in Vlaanderen. Verkoop kan leiden tot fragmentatie en verlies van waardevolle landbouwoppervlakte.
Belangrijke stap
De Landgenoten hamert al lang op het belang van publieke landbouwgronden en op het belang van een grondenbeleid voor alle landbouwgronden tout court. Dit advies van de SALV is een eerste belangrijke stap om de Vlaamse overheid aan te porren om een duurzame visie op landbouwgrond te ontwikkelen en een aangepast grondenbeleid te voeren. Dit advies is ontegensprekelijk het resultaat van de bal die onderzoeker Hans Vandermaelen (lees hier ons interview met hem) aan het rollen bracht.
Voor De Landgenoten was het een primeur om in de werkcommissie van de SALV te zetelen in naam van BioForum. BioForum heeft een vaste zetel in de werkcommissie maar deed graag beroep op onze expertise. Voor wie het even uit het oog verloren heeft: BioForum is een van onze oprichters die de thematiek ‘grond’ graag aan ons overlaat.
Dankzij onze expertise in het domein van publieke gronden, opgebouwd doorheen de afgelopen jaren, en dankzij uitwisseling met diverse experts en organisaties in binnen- en buitenland, hadden we van bij de start een vrij heldere kijk op de kernlijnen die we wilden verdedigen. Publieke landbouwgrond hoort bij te dragen aan het welzijn van velen. Publieke landbouwgrond is niet louter economisch kapitaal. Creatie van meerwaarde op vlak van ecologie, biodiversiteit, klimaat, welzijn, lokale tewerkstelling enzovoort, is voor ons een evidentie.
We zijn dan ook blij te merken dat er binnen de SALV werkcommissie oren waren om die meerwaarde in het advies te verankeren. Dat grond voor alle boeren een kopzorg is, komt tot uiting in de zeer sterke oproep om de uitverkoop van publieke gronden stop te zetten. Als er toch een verkoop plaatsvindt, dan pleit het advies om niet te gaan voor winstmaximalisatie, maar voor een verkoop die de lokale landbouwsector versterkt.
Het was een uitdagend maar ook voldoening schenkend proces. We hopen nu vooral dat de Vlaamse overheid én de Vlaamse steden en gemeenten dit advies ter harte nemen.
Help jij mee aan een duurzamere landbouw en voedselproductie? Word landgenoot en maak met een beetje grond een wereld van verschil.