Europa’s bodemkwaliteit staat op een alarmerend laag niveau. Dat blijkt uit een speciaal verslag dat de Europese Rekenkamer in juli 2023 publiceerde. Twee derde van de Europese bodems is ongezond, stelt het rapport. ‘Dit moet een wake-upcall zijn voor de EU om de handen uit de mouwen te steken en onze bodems weer gezond te maken.’ Wat is er aan de hand?
Tussen 2014 en 2020 werd er volgens de Europese Rekenkamer (ERK) 85 miljard euro besteed aan de gezondheid van de bodem. Klinkt goed? Niet voor de ERK. Het speciale rapport van de financiële waakhond van Europa is immers bijzonder kritisch tegenover de inspanningen van de Europese Unie om te zorgen voor een duurzaam bodembeheer. Met reden: de audit van de ERK volgt op een analyse waaruit blijkt dat 60 tot 70% (!) van de bodems in Europa ongezond is, deels als gevolg van slechte praktijken op het gebied van bodem- en mestbeheer.
Dat is dramatisch nieuws. Een gezonde bodem is immers een schatkist vol voedingsstoffen, water en zuurstof die de ideale voedingsbodem vormt voor gezond voedsel. Daar moet je als samenleving toch zorgzaam mee omspringen?
Wake-upcall
‘De bodem is essentieel voor het leven en is een niet-hernieuwbare hulpbron’, reageerde Eva Lindström van de ERK dan ook op het alarmerende rapport. ‘Maar in Europa zijn grote stukken grond ongezond. Dit moet een wake-upcall zijn voor de EU om de handen uit de mouwen te steken en onze bodems weer gezond te maken. We kunnen toekomstige generaties niet aan hun lot overlaten.’
Het rapport haalt verschillende oorzaken aan voor de dramatische bodemgezondheid in Europa. Van erosie, verontreiniging en bodemverdichting tot verzilting, verlies aan biodiversiteit en slecht beheer van nutriënten en mest.
In haar richtlijnen voor duurzaam bodembeheer hebben de Verenigde Naties alvast enkele landbouwpraktijken gedefinieerd die de druk op de bodem tot een minimum beperken. Van gebruik van dekgewassen, minimale grondbewerking, vruchtwisseling, optimalisatie van nutriënten en behoud van koolstofrijke bodems. Alleen: wat ‘duurzaam bodembeheer’ exact is, wordt nergens écht gedefinieerd.
Duurzaam bodembeheer?
Terwijl er al verschillende stappen zijn ondernomen, is er dus nog veel werk aan de winkel. Het rapport onthult immers dat ondanks dat EU-regels boeren verplichten om rekening te houden met milieufactoren deze niet ver genoeg gaan om de gezondheid van de bodem echt te verbeteren.
Daarnaast wijst het speciaal verslag ook op het belang van gerichte financiering voor gebieden met ernstige bodemproblemen. Hoewel EU-landen middelen hebben om milieuvriendelijke landbouw te ondersteunen, blijkt uit de analyse dat deze niet voldoende zijn ingezet om bodemproblemen aan te pakken.
‘Bescherm, herstel en bevorder het duurzaam gebruik van ecosystemen op het vasteland,’ staat er in het duurzame ontwikkelingsdoel 15 van de Verenigde Naties te lezen, dat aangehaald wordt in het speciaal rapport van de Europese Rekenkamer. ‘Stop landdegradatie en draai het terug en roep het verlies aan biodiversiteit een halt toe.’
Hoog tijd dus om weer zorg voor onze bodem te dragen. Daarvoor moeten zowel de landbouwsector als de maatschappij weer anders leren kijken naar de bodem. Als de ruggengraat van onze voedselvoorziening en ons milieu. We moeten ervoor zorgen dat deze ruggengraat gezond blijft, zodat toekomstige generaties kunnen blijven gedijen op een vruchtbare aarde. Daar werken we bij De Landgenoten elke dag aan.
Meewerken aan betere bodemgezondheid? Investeer hier mee in landbouwgrond voor biolandbouw.