De Landgenoten vierde afgelopen jaar haar tiende verjaardag. Bij de oprichting tien jaar geleden konden de toenmalige trekkers als Kaat Segers, Geert Iserbyt, Land-in-Zicht en nog vele anderen dankbaar gebruik maken van de vraagstukken die Maarten Roels (44) en zijn collega’s al hadden behandeld. Want twee jaar voor De Landgenoten zag in Brussel en Wallonië Terre-en-vue immers al het licht.
Maarten neemt ons eerst nog wat verder mee terug in de tijd, naar 2011. “Ik werkte indertijd als onderzoeker aan de universiteit (UGent), net als mijn partner in crime Zoé Gallez (UCL). We waren bijvoorbeeld allebei bestuurslid bij Le Réseau des Gasap, een organisatie vergelijkbaar met Voedselteams in Vlaanderen. We zaten ook in andere werkgroepen en platformen zoals ‘La plateforme pour le soutien à l’agriculture paysanne’. Daar hadden we twee thema’s voor 2011 vastgelegd: toegang tot zaden en toegang tot grond."
Enerzijds ontstond zo het Field Liberation Movement, een meer militante organisatie. Via veldbezettingen vragen zij aandacht voor het feit dat grond gemeengoed zou moeten zijn. "Zoé en ik wilden een meer systematische en breder gedragen oplossing bedenken met een breder effect. Onze eerste stap was om in Franstalig België een diverse groep denkers en doeners samen te stellen rond het thema. In 2012 hebben we dan onze vzw opgericht.” Daarna kwam Terre-en-vue in een stroomversnelling. “In de buurt van Rochefort wilden een aantal burgers een boer helpen om grond te kopen. Ze hadden Credal gecontacteerd, een microfinancieringsbank vergelijkbaar met Hefboom in Vlaanderen. Want hoe moesten ze als zeventig individuen naar de notaris stappen? Ze hadden immers geen structuur. Credal contacteerde Zoé en mij. Heel pragmatisch hebben we dan een coöperatie opgericht. Onze eerste aankoop was een feit.”
Terre-en-vue?
- Vorm: vzw, coöperatie en stichting
- Ontstaan: 2012
- Werknemers: 13
- Boerderijen: 60-tal
- 4.500 coöperanten
- 9 miljoen euro opgehaald
Intussen heeft Terre-en-vue 13 medewerkers in dienst, grond gekocht voor een zestigtal boerderijen en 4.500 coöperanten samengebracht. Dat doen ze met zowel Europese, federale, gewestelijke als lokale steun. “De vraag voor grond is er. En dat is tegelijkertijd aanmoedigend en teleurstellend. Aanmoedigend omdat steeds meer boeren het belang van gezonde en gemene grond inzien. Teleurstellend omdat de politiek weinig doet aan eerlijke toegang tot grond. Met 30 à 35.000 euro per hectare ligt het gemiddelde hier nog een pak lager dan in Vlaanderen, maar ook hier blijven de prijzen stijgen.”
"De vraag voor grond is er. En dat is tegelijkertijd aanmoedigend en teleurstellend"
En er zijn nog andere verschillen: “De landbouwsituatie in Wallonië is heel anders dan in Vlaanderen. In het zuiden is er vooral akkerbouw en extensieve veeteelt, wat toch heel andere noden heeft dan de tuinbouw in Vlaanderen. Met Terre-en-vue hebben we ons ook nooit geprofileerd als bio, wel als duurzaam. Daarbij sluiten we meer aan bij de Franse stroming van de ‘agriculture paysanne’. Maar in de praktijk zijn al onze boeren wel biolandbouwers. We gaan ook het gesprek aan met conventionele boeren en willen hen inspireren om de transitie naar een meer duurzame landbouw aan te gaan.”
Ondanks de andere accenten in aanpak hebben De Landgenoten en Terre-en-vue veel aan elkaar. “Het is heel waardevol om kennis en ervaringen uit te wisselen. We betrekken elkaar ook in Europese projecten. Uit praktische redenen is er indertijd geen Belgisch project gekomen, maar wie weet doen we ooit wel een gemeenschappelijke aankoop?”
Of Maarten toch niet een beetje spijt heeft van dat onafgewerkte doctoraat? “Totaal niet. Het voelde logisch om mijn academisch traject verder te zetten op een andere manier: concreet en bedachtzaam handelen. Maar de dag dat zowel Zoé als ik naar onze promotor stapten om aan te kondigen dat we ermee stopten, zal ik nooit vergeten.”