Van nieuwe crowdfundingscampagnes tot onze visie op de pachtwet delen in het Vlaams Parlement. 2023 is weer voorbij gevolgen. Hoe zag ons jaar eruit?
2023 nam een vliegende start. Nadat eind 2022 de grondaankoop voor ‘t Lekkerland bezegeld werd, schakelde begin dit jaar onze crowdfundingscampagne voor de CSA in Puurs een versnelling hoger. Met dank aan bioboeren Tim en Lies, die met veel enthousiasme aan de campagnekar trokken. Het vooruitzicht dat de 1,2 ha landbouwgrond waarop ze reeds 9 jaar boerden eigendom van een coöperatie werd, gaf hen zekerheid. ‘Niet alleen jobzekerheid, maar ook zekerheid over het feit dat na ons de grond bio blijft’, zei Tim hierover.
Intussen hebben ze 79% van het beoogde bedrag opgehaald. Het einddoel van hun campagne is in zicht. Geef hen hier nog dat laatste duwtje!
‘Het doet deugd om tijdens zo’n crowdfunding te merken hoeveel mensen met je project en het milieu begaan zijn.’
Beweging en beleid
Die vaststelling van Tim delen we ook bij De Landgenoten. Niets geeft onze werking zoveel energie en zuurstof als mensen die geloven in gezonde voeding, korteketenlandbouw, bedreven bioboeren en gemeenschappelijke landbouwgronden. Zulke mensen waren dit jaar weer talrijk aanwezig op onze events, zoals onze allereerste boerderijlezing met professor Marjolein Visser op de Kleinaart, de boerderij van Jon waarvoor De Landgenoten in 2020 8,5 ha landbouwgrond kocht.
Tijdens haar boeiende uiteenzetting benadrukte Visser de noodzaak om de landbouwpraktijk terug te verschuiven van ‘firm’ naar ‘farm’ en onderstreepte ze de behoefte aan een fundamentele herziening van ons voedselsysteem voor een duurzamere toekomst.
Ook De Landgenoten vindt dat er bepaalde dingen dringend moeten veranderen. Eén van de zaken waarvoor we dit jaar gepleit hebben, is de aanpassing van de pachtwet. Ondanks de intentie om boeren langdurige grondzekerheid te bieden, blijkt de wet in de praktijk tekort te schieten.
Daarom gingen we in juni 2023 in de landbouwcommissie in het Vlaams Parlement praten over de tekortkomingen die in het voorstel voor de vernieuwde pachtwet stonden. Omdat het voorstel volgens ons aandacht voor maatschappelijke belangen en transparantie in pachtovereenkomsten miste, benadrukten we de noodzaak van een breder perspectief op grondgebruik en transparantie in pachtovereenkomsten.
Lokale besturen
Dat niet alleen een goede pachtwet maar ook een doordacht grondenbeleid nodig is, werd duidelijk toen het OCMW van Merchtem 45 ha landbouwgrond verkocht. Zo dreigde Luc Robberechts van CSA Het Gezonde Plukveld bijna al zijn grond te verliezen. Begin mei moest de gemeente weten of hij het perceel van 3 ha waarop hij werkt, kocht of niet. ‘Ik wil het graag houden, al is het maar een stuk. Maar ik heb de loterij ook niet gewonnen.’
Daarom contacteerde Luc De Landgenoten. We stelden hem voor om zijn plukkers aan te spreken en contacteerden Merchtem om te beargumenteren waarom zijn grond beter niet verkocht werd. Enkele dagen later slaagde Luc erin om samen met zijn plukkers en leden minstens 80% van het benodigde bedrag aan leengeld op te halen. Zo kon hij de grond van het OCMW overkopen. Een mooi bewijs van de kracht van een CSA-boerderij.
De komende jaren zullen we ons blijven inzetten om lokale besturen te wijzen op het maatschappelijke belang van openbare landbouwgronden die ze in bezit hebben. Om het met de woorden van stedenbouwkundige Hans Vandermaelen, die we dit jaar uitgebreid spraken, te zeggen: ‘Publieke actoren zien enkel de verkoopwaarde van hun landbouwgrond. Zij redeneren: als we die verkopen, verdienen we er meer aan dan door ze te verpachten. Zij moeten gaan inzien dat er in gebruikswaarde van dat patrimonium veel potentieel schuilt voor een hedendaags, duurzaam en sociaal voedselbeleid.’
Bedrijfsovernames
Onze visie bleef in 2023 meer dan ooit: landbouwgrond moet voor landbouw dienen. Niet enkel via de pachtwet hopen we dat zo te houden, maar ook door te helpen bij bedrijfsovernames. Momenteel ligt de gemiddelde leeftijd van landbouwers hoog, en velen van hen vinden geen opvolgers. Daarom deden we in 2023 enkele oproepen om overnemers te vinden en probeerden we de juiste kandidaten met het juiste bedrijf te matchen, zoals bij Sjack en Martine van Wilaardenhof in Loenhout.
‘Het bedrijf verkopen is niet moeilijk’, legde Sjack aan ons uit. ‘Het een landbouwbedrijf en biologisch houden wel. Ik moet maar een groot bord tegen onze straat zetten en er zal wel iemand voorbij komen met veel geld. Alleen, we willen niet verkopen aan de eerste de beste die hier riant wil komen wonen om er een paard weg te zetten. Daarvoor hebben we die inspanningen om om te schakelen naar de biologische landbouw niet gedaan.’
Intussen is er een kandidaat-overnemer gevonden die zich rustig verder vertrouwd maakt met het bedrijf. Beide partijen, overlater en overnemer, nemen de tijd om de beslissing te laten rijpen. En dat is slim, want bedrijfsovernames slagen immers enkel als er genoeg tijd wordt genomen, zowel bij de boer als de overnemer. Ook in 2024 zullen we daarom verder blijven inzetten op het koppelen van overnemers en overlaters. Want biologische landbouwgrond terugschakelen naar gangbaar, is doodjammer.
Bij De Landgenoten was 2023 dus een jaar van uitdagingen en waardevolle initiatieven. Terwijl we terugkijken op de hoogtepunten van het afgelopen jaar, kijken we natuurlijk ook vol enthousiasme uit naar nieuwe kansen en projecten in 2024. We blijven ons inzetten voor een duurzame landbouwsector en het behoud van gemeenschappelijke gronden.
Op naar een nog vruchtbaarder jaar!
Wil je aandeelhouder worden van De Landgenoten? Dat kan via deze weg.