Landbouwgrond te koop: waarop letten?

Overal in Vlaanderen zoeken bioboeren (M/V/X) naar grond en grondzekerheid. De Landgenoten ondersteunt hen via de gemeenschappelijke aankoop van grond en loopbaanlange gebruiksovereenkomsten. Maar voor we grond kunnen aankopen, moeten we geschikte percelen vinden. Die zoektocht is vaak lastig en kan dus lang duren.

Met onze Tournée Areale zoeken we enkele maanden proactief naar geschikte landbouwgrond voor een beperkt aantal bioboeren. Rond elke boer richten we een groep sympathisanten op die we zodanig begeleiden dat ze zich als vrijwilliger zelfstandig kunnen inzetten in de zoektocht naar grond. Ook buiten Tournée Areale om koppelen we uiteraard boeren aan grond, vaak nadat de kandidaat-boer de grond gevonden heeft. We ontvangen regelmatig tips over landbouwgronden die her en der te koop staan. We vinden het geweldig te zien hoe onze achterban betrokken is bij onze missie om boeren aan grond te helpen. Helaas is niet elke tip even bruikbaar.

Met welke tips kan De Landgenoten wel en niet aan de slag?

Er zijn enkele basisvoorwaarden waaraan grond moet voldoen voordat De Landgenoten de grond kan aankopen:

1/ Minimaal 1 hectare
De grond moet minimaal 1 ha groot zijn of nabij een bestaande Landgenoten-eigendom liggen. Een hectare is zowat de minimale grootte waarop een boer kan starten: mits specifieke teelt- en afzetkeuzes is een voltijds inkomen haalbaar. Op termijn kunnen we vervolgens grond voor uitbreiding zoeken.

2/ Vrij van gebruik
De grond moet vrij van gebruik zijn of de huidige gebruiker moet bereid zijn afstand te doen van zijn of haar pacht- of huurcontract. We willen dat de boer die we aan grond willen helpen – en die al een goedkeuringstraject bij de Landgenoten doorlopen heeft - de grond op korte termijn in gebruik kan nemen. De Landgenoten heeft niet het recht om als nieuwe eigenaar van een stuk grond, het gebruiksrecht van de ‘zittende pachter’ (= de boer die de grond via een pachtcontract bewerkt), stop te zetten. Evenmin kunnen we de zittende pachter dwingen om biologisch te werken. Met een verpachte grond kan De Landgenoten haar missie dus niet realiseren.

Het koppelen van bioboer en biogrond

Als we merken dat aan deze voorwaarden voldaan is, zijn er twee opties: we hebben een goedgekeurde bioboer op onze wachtlijst die grond zoekt in de regio waar de grond zich aandient (scenario 1) of we moeten op zoek naar een boer (scenario 2). We kopen namelijk pas een stuk landbouwgrond aan als we zeker weten welke boer de grond gaat bewerken.

Het koppelen van grond en bioboer is cruciaal in onze werking. We hebben niet de middelen om willekeurige stukken grond aan te kopen zonder dat we een samenwerking hebben met een bioboer.

Een bioboer koppelen aan een stuk grond gebeurt op twee manieren:

Scenario 1: we hebben een geschikte boer op onze wachtlijst

We hebben een wachtlijst van goedgekeurde bioboeren en bioboerderijen voor wie we een geschikt stuk grond hopen aan te kopen in de toekomst. Bevindt het stuk grond zich in een zoekregio van één van deze boeren, dan kunnen we praten met de eigenaar van de grond en deze overtuigen om een koopoptie aan De Landgenoten te gunnen. Maar daarmee is de kous niet af. Er volgt eerst een desktoponderzoek en een plaatsbezoek om een idee te krijgen of de grond effectief geschikt is voor biolandbouw en voor het specifieke project van de kandidaat-boer. Is de grond geschikt en wil de bioboer erop aan de slag gaan? Dan vraagt De Landgenoten een schatting op voor de grond. Vervolgens gaan we onderhandelen met de eigenaar.

Scenario 2: we lanceren een oproep

Soms wordt ons grond aangeboden in een regio waar we nog geen kandidaat-boeren kennen. Als de grondeigenaar De Landgenoten genegen is en bereid is om ons voldoende tijd te geven geschikte kandidaten te zoeken en te screenen, is een aankoop wel mogelijk. Als we een prijs overeenkomen, laten we de eigenaren een eenzijdige verkoopbelofte opmaken bij de notaris: zo zijn we zeker dat àls we een geschikte kandidaat vinden, de eigenaar effectief aan ons verkoopt aan de afgesproken voorwaarden.

Daarna lanceren we een oproep en gaan we in gesprek met kandidaat-boeren. Zij maken een financieel plan op dat we toetsen aan een aantal economische principes. Zo’n procedure kost tijd en energie, zowel voor De Landgenoten als de kandidaat-bioboeren. Daarom schuimen we bijvoorbeeld niet systematisch zoekertjes af op immowebsites. Het ontbreekt ons enerzijds aan capaciteit om elk grondaanbod te screenen, anderzijds willen eigenaren op een immosite doorgaans snel verkopen.

De gronden die we uiteindelijk kopen, komen zelden bij ons via een online zoekertje of een bord langs de weg. Ze worden bijna altijd gesignaleerd door de eigenaar zelf of door iemand uit het netwerk van de eigenaar of door de kandidaat-boer. Grondeigenaren die bij ons aankloppen, willen een duurzame toekomst geven aan hun eigendom, en zijn niet gehaast om te verkopen aan de hoogste bieder.

Hoe kan je ons helpen landbouwgrond te screenen?

Het is dankzij vele ogen en oren op het terrein dat we samen grond voor biologische landbouw kunnen vrijwaren. Blijf dus zeker aandachtig voor percelen die we kunnen vrijwaren voor een bioboerderij. Je kan ons helpen door alvast de eerste stappen te zetten die kunnen leiden naar een grondaankoop:
• ga na of grond vrij is van gebruik
• contacteer de verkoper en evalueer of die warm te maken is voor een verkoop aan De Landgenoten

Ziet het er allemaal heel goed uit, laat het ons dan weten. We bekijken dan graag samen de opties!

Wil je een actieve rol spelen bij het zoeken naar grond voor bioboeren, dan is een volgende Tournée Areale misschien iets voor jou. Blijf op de hoogte via onze nieuwsbrief.