Onze boekenrecensent Geerdt Magiels doorploetert de toevloed aan nieuwe boeken en pikt daaruit de titels die interessant zijn voor De Landgenoten. Deze week: ‘De geschiedenis van onze grond’.
Geologie is een ondergewaardeerde wetenschap. Haar onderwerp zit onzichtbaar onder de grond, vaak bedekt door vegetatie, bebouwing of water. Niettemin is wat onder de grond zit fundamenteel voor wat er boven de grond gebeurt. Bodemsamenstelling, gelaagdheid, dikte, doorlaatbaarheid, waterhuishouding en hellingsgraad zijn het gevolg van geologische processen van miljoenen jaren en bepalen vandaag de biologische processen en de menselijke activiteiten die er zich afspelen.
"Waarom telen we suikerbieten in de buurt van Tienen en tarwe op het plateau van Midden-België? Hoe oud zijn de kasseien waar de renners tijdens de Ronde van Vlaanderen overheen denderen? Wat is er zo speciaal aan het zand van Mol?"
Precies die samenhang tussen het geologische verleden en het hedendaagse gebruik van de bodem in Vlaanderen is wat geoloog Jasper Verhaegen probeert te duiden in De geschiedenis van onze grond. Hij doet een ambitieuze poging om die ingewikkelde materie overzichtelijk in boekvorm te gieten. Het is geen vanzelfsprekend verhaal want een geschiedenis die zich in vier dimensies afspeelt laat zich moeilijk in de lineaire structuur van een tekst gieten. Processen die zich over miljoenen jaren afspelen waarbij gigantische krachten en hoge temperaturen, wisselende zeespiegels en vernietigende meteorieten gesteenten en bodems doen ontstaan, vernietigen, plooien en pletten, zijn moeilijk voor te stellen, zeker ook omdat ze zich veelal ondergronds voltrekken.
De Vlaamse grond die Verhaegen wil uitspitten is bovendien slechts een minuscule plek in een wereldwijd geologisch geheel waarin gebeurtenissen over grote afstanden traag maar zeker gigantische effecten hebben. De 'onze grond' van de titel klinkt misschien als een onderdeel van de Canon van Vlaanderen maar is dus allerminst van 'ons'.
Het is een kronkelend verhaal waarin veel te leren valt over bekende en minder bekende fenomenen in het Vlaamse landschap, van de haaientanden in Antwerpen of het amfitheater van Tomorrowland tot de heuvels (en bijbehorende kasseien) van de Ronde van Vlaanderen of het grind in de Maasvallei. Verhaegen neemt je mee op een reis door de diepe tijd die de lezer nederig stemt over de plaats van de menselijke soort in het grote geheel van planetaire ontwikkelingen.
De geschiedenis van onze grond, Jasper Verhaegen, uitgegeven bij Borgerhoff & Lamberigts