In volle coronacrisis ontdekten we met z’n allen dat onze eigen buurt veel te bieden heeft: we gingen wandelen en fietsen dichtbij huis en we kochten lokaal om onze handelaren te steunen. De korte keten bracht redding voor wie de supermarkt wilde mijden. Maar ook na de lockdowns blijft de korte keten ‘hot’. En wie korte keten zegt, zegt voedselteams. Al meer dan 25 jaar zijn er in heel Vlaanderen lokale voedselteams actief. Ze worden ondersteund door Voedselteams vzw, de organisatie die burgers verbindt met boeren en producenten en door koopgedrag het voedingsysteem wil verbeteren.

Wat is een voedselteam?

Een voedselteam is een groep mensen die samen voedsel aankopen rechtstreeks bij producenten die agro-ecologisch werken en dat wekelijks afhalen in een gemeenschappelijk depot. Zo weten ze waar hun voedsel vandaan komt en hoe het groeit. En de producent krijgt er een eerlijke prijs voor. Mensen die deel uitmaken van een voedselteam bestellen hun eten in de korte keten, op het ritme van de seizoenen. Dat brengt meer smaak en variatie op hun bord en het is goed voor het milieu.

Waarom korte keten?

Korte keten betekent dat voeding via weinig of geen tussenschakels - via de kortst mogelijke weg - van bij de boer op je bord terecht komt. Er zijn 5 belangrijke aspecten aan korte keten:

  • De verbinding tussen consument en producent.
  • Zo weinig mogelijk tussenschakels in de voedselketen.
  • Autonomie van de producent over productiemethode, aanbod en prijs.
  • Producten en gebruikte grondstoffen komen van zo dichtbij mogelijk.
  • De consument krijgt inzicht in landbouwpraktijken en productieprocessen.

Terwijl sommigen de korte keten definiëren als het reduceren van het aantal voedselkilometers tussen producent en consument, geeft Sofie van Voedselteams vzw aan dat dit geenszins de essentie is. “Als we kijken naar de ecologische impact van ons voedsel, mogen we ons niet blindstaren op voedselkilometers. Voedselkilometers zijn verwaarloosbaar als je kijkt naar de totale uitstoot van de voedingssector. De belangrijkste aspecten van de korte keten zijn transparantie en duurzaamheid. En het feit dat de boer een eerlijke prijs krijgt.”

De boeren die ons voedsel telen, houden nauwelijks het hoofd boven water. Ze hebben bitter weinig te zeggen over de prijs die ze voor hun producten ontvangen. Het zijn de groothandels en de supermarkten die de prijs van onze voeding bepalen. “Bij Voedselteams zet een boer zelf zijn prijs. Blijkt een prijs toch exuberant, dan gaat Voedselteams met de leverancier in dialoog. Maar het wordt nooit een onderhandeling”, aldus Sofie. 


Bram van 't Fruitratje beheert 1,7 ha Landgenotengrond in Vissenaken en levert fruit en sappen aan voedselteams.

Duurzame belevering van voedselteams

Het aanbod van een voedselteam is groot. In de eerste plaats zijn er groenten, fruit, zuivel, vlees, vis en brood. Kraakvers en agro-ecologisch geproduceerd. Maar je vindt bij heel wat voedselteams ook producten zoals thee, koffie, noten en olie. Eigenlijk alles wat je nodig hebt. 

Een deel van onze voeding is helaas is niet lokaal en duurzaam verkrijgbaar. En dan kijkt Voedselteams naar de dichtst mogelijke agro-ecologische leveranciers. In het sinaasappelseizoen kunnen de leden van Voedselteams zuiders fruit kopen, rechtstreeks bij een boerderij op de flanken van de Sierra Nevada in Spanje die de natuur in al haar facetten respecteert. Vis komt sinds 2014 van Pintafish. Deze leverancier stelt respect voor de jaargetijden en duurzaamheid centraal. Dat wil zeggen dat de vis vaak niet uit de Noordzee komt, maar dat het vaak onbekende soorten wilde vis zijn. “Lokaal is eigenlijk niet het juiste woord om korte keten te duiden. Voedselteams geven de voorkeur aan duurzame productie die 50km verderop ligt tegenover massaproductie op 5km afstand,” geeft Sofie van Voedselteams aan.

Sommige producten in het aanbod van een voedselteam zijn gecertificeerd biologisch, maar dat is geen vereiste. Voedselteams gebruikt geen labels als criterium om met producenten samen te werken, maar hanteert haar eigen PGS (participatief garantiesysteem). Met een PGS-screening peilt Voedselteams naar de verschillende duurzaamheidsaspecten (sociaal, ecologisch, economisch) van het bedrijf.

De beweging achter voedselteams

De werking van Voedselteams steunt volledig op haar leden. In elke voedselteam zijn er vrijwilligers die verantwoordelijkheden op zich nemen op het vlak van teamwerking, financiën, depot... Samen met de regioverantwoordelijke staan zij garant voor een vlotte werking die de wekelijkse verkoop van lokale voeding mogelijk maakt.

Vrijwilligers organiseren ook activiteiten die de visie van Voedselteams uitdragen en anderen enthousiasmeren over korteketen-initiatieven. Want Voedselteams is een beweging voor duurzame landbouw en korte keten die een andere voedselcultuur propageert. De vzw houdt de vinger aan de pols bij de actualiteit rond voeding en deelt haar kennis maar al te graag met een breed publiek. Zo biedt Voedselteams haar leden presentaties en documentaires rond de korte keten, landbouwbeleid en voedselverspilling. Voedselteams staat klaar om aan te tonen dat het mogelijk is om via de korte keten voedsel te leveren.

Bestellen bij voedselteams

Bestellen bij een Voedselteam gebeurt via de webwinkel van Voedselteams vzw. Meer informatie en hoe het werkt, vind je op www.voedselteams.be/proefbestellingen. Ben je nog geen lid van Voedselteams (20 euro per jaar), dan kan je na registratie een proefbestelling plaatsen zonder lid te worden. Bij het volgende afhaalmoment haal je je bestelling op. Voor ophaling stuur je best een mailtje naar de vrijwilligers van jouw team, zodat je concreet met hen kan afspreken. Je krijgt ter plekke een woordje uitleg van een teamlid.