Bodem is het belangrijkste kapitaal dat bioboeren hebben. Daarom investeren ze er veel tijd, geld en energie in om deze zo gezond mogelijk te maken en te houden. Die inspanningen dreigen verloren te gaan als bioboeren als Tom, Kaat en Ona van Loof en Bezen geen grond vinden die ze een loopbaan lang kunnen bewerken. Waarom vinden ze die niet? ‘We zitten vast tussen enerzijds de hoge grondprijzen en anderzijds het pachtprobleem.’

Onder de naam ‘Loof & Bezen’ zoekt bioboer Tom Cnudde – samen met Kaat, Ona en De Landgenoten – al enkele jaren naar extra grond om te bewerken. Degene waarop ze nu bloemen, groenten en fruit telen, biedt hen immers geen loopbaanlange zekerheid. Die garantie is nochtans een sleutelvoorwaarde om duurzaam te kunnen investeringen in bodemvruchtbaarheid en biodiversiteit. In tussentijd werkt Loof & Bezen op 3,7 ha grond van de gemeente Wommelgem, die hen in 2018 een concessie gaf voor 9 jaar. Al hangen daar enkele voorwaarden aan vast.

‘Hoewel we hier 9 jaar mogen zitten, wordt er wel elke 3 jaar geëvalueerd of het goed loopt’, zegt Tom. ‘Hoe bepaal je of iets goed loopt? Wordt er gekeken naar de oppervlakte die gebruikt wordt of naar hoe gelukkig de medewerkers zijn? Die evaluatie is subjectief, met een investeringsprobleem tot gevolg. Want: steek je al die energie in een grond zonder te weten dat je er de vruchten van kan plukken?’ Tot voor kort was het antwoord daarop volmondig “ja”. ‘Van meet af aan was het duidelijk dat we niet met de rem op wilden ondernemen. We plantten bomen en hagen aan, niet iets wat je enkel voor 9 jaar doet. Maar nu we over de helft zitten, kunnen we niet meer te gek doen.’

 

Waterkans

Om de toekomst van Loof & Bezen te verzekeren, hebben ze dus een langetermijnoplossing nodig. Al jaren gooien Tom en heel zijn omgeving daarom lijntjes uit om te horen of er ergens landbouwgrond beschikbaar is. ‘Het is niet dat die gronden ergens op een website komen’, lacht Tom. ‘Je moet echt geluk hebben om op een grond te stoten die vrij komt. Ik heb de tel niet bijgehouden van al de mensen die ik naar grond gevraagd heb, van boeren tot loonwerkers. Je moet connecties leggen.’

Maar zelfs als er een vrijkomt, is de kans klein dat een bioboer als Tom erop kan gaan boeren. Tussen 2014 en 2018 steeg de grondprijs immers meer dan 35% en in 2021 bedroeg de gemiddelde grondprijs in Vlaanderen €63.082 per ha. Zelfs als je de middelen zou hebben om een grond te kopen, bots je op moeilijkheden. ‘Als je aangekochte grond gepacht wordt door een andere boer kan het nog lang duren voordat je ermee aan de slag kan, soms pas wanneer de pachter op pensioen gaat. We zitten vast tussen de hoge grondprijzen en het pachtprobleem.’

Ooit kwam de pachtwet er om boeren te beschermen. Wanneer zij een grond huurden of pachtten, hadden ze grondzekerheid. ‘Het is fijn dat je als boer gebeiteld zit als je een grond pacht’, vertelt Tom. ‘Anders zou het heel volatiel worden. Intussen is het wel zo dat niemand nog aan je wil verpachten omdat grondeigenaren  zo’n engagement niet meer willen aangaan. Of dat pachters de grond niet meer nodig hebben, maar deze wel behouden omdat ze er economisch baat bij hebben. Boeren kunnen immers subsidies krijgen die rekening houden met het aantal hectaren dat ze bewerken. Een ander verdienmodel is: andere boeren er tegen betaling mest op laten rijden. Het engagement van bioboeren, en in mijn geval ook: idealisme, overstijgt dat economische aspect. Ik wil energie steken in grond en er extra leven in blazen.’
 

Grondenzoektocht

Voor oplossingen kijkt Tom niet enkel naar de politiek, die momenteel bezig is met het herbekijken van de verouderde pachtwet, maar ook naar partners zoals De Landgenoten. ‘Voor ons is dat de ideale partner. Niet enkel omdat ze grond vrijkopen voor bioboeren, ook omdat ze intussen veel kennis en een brede basis opbouwden die bioboeren kunnen helpen.’ 

En die brede basis zetten we graag in. Zo organiseerden we al verschillende keren een ‘tournée aréale’, een grondenzoektocht waarbij een groep enthousiastelingen na een briefing van de boer van deur tot deur en van grond tot grond gaat om te kijken of iemand een pachtvrije grond heeft die interessant kan zijn. De maanden erna gaan we met die info aan de slag. 

En met succes. Sinds 2014 verwierven we 46,61 ha zodat een bioboerderij in Vlaanderen kon starten, groeien of simpelweg met een gerust hart kan voortbestaan. Wil jij bioboerderijen als Loof en Bezen helpen in hun zoektocht naar grond? Wil je hen mee een duurzame toekomst schenken? Ontdek in onderstaand filmpje hoe dat kan. Of word landgenoot en koop samen met anderen landbouwgrond vrij voor bioboeren.

 

Klik hier als je landgenoot wil worden!