In de eerste helft van 2023 steeg de gemiddelde prijs per hectare van landbouwgrond in Vlaanderen met 3% in vergelijking met het jaargemiddelde van 2022. In totaal werd landbouwgrond op vijf jaar tijd zo bijna een kwart duurder. Voor boeren is dat geen goed nieuws.

‘De periode van de grote prijsstijgingen lijkt achter de rug’, klonk het eind augustus bij Bart van Opstal, woordvoerder van Notaris.be. ‘In sommige provincies daalde de prijs zelfs lichtjes.’ Om even te schetsen: landbouwgrond in Vlaanderen kostte in het eerste half jaar van 2023 gemiddeld €66.288 per hectare. In 2022 was dat 3% minder, namelijk €64.337. Fikse bedragen. Opgeteld steeg tussen 2018 en 2023 de gemiddelde grondprijs met 22,5%. 

In werkelijkheid ligt de prijs echter gevoelig hoger dan deze gemiddelden, omdat niet verpachte landbouwgrond veel meer waard is dan pachtgrond waarvan de pacht nog loopt.

Die hoge prijzen hebben grote gevolgen voor de boerenstiel. Steeds meer landbouwers zijn ouder dan 55 jaar en steeds minder van hen heeft een opvolger. Zij die wel nog willen boeren, botsen dan op een moeilijke toegang tot land. Er zijn namelijk twee manieren om daaraan te geraken: pachten en kopen. Pachten biedt lage huurprijzen en hoge grondzekerheid aan de boeren die reeds een pacht bezitten. Maar de grote bescherming van boeren is doorgeslagen waardoor grondeigenaren niet langer een pachtcontract afsluiten. En kopen wordt aan deze absurde grondprijzen dus ook steeds minder een optie. 

‘Grond wordt onbetaalbaar voor jonge boeren', schreef de voorzitter van De Groene Kring, Bram Van Hecke, onlangs op Twitter. Ook de ondervoorzitter van de grootste overkoepelende jongerenorganisatie in de Vlaamse land- en tuinbouwsector, Maarten Moermans, trok onlangs bij Vilt aan de alarmbel. ‘Landbouwgebied wordt geregeld aangewend voor bos, woonuitbreiding en industrie. De grondprijzen liggen dan ook erg hoog. Het zou een goed begin zijn moest de overheid initiatieven nemen om de pacht van landbouwgrond voor langere periodes te stimuleren. Dat biedt meer zekerheid.’

Hoog tijd voor een beleid dat toegang tot grond voor jonge boeren verbetert en verzekert. Voor de zomer trok ook De Landgenoten-coördinator Petra Tas naar het Vlaams Parlement om onze visie op het voorstel voor de nieuwe pachtwet voor te stellen tijdens een hoorzitting. ‘Landbouwgrond moet voor landbouw dienen.’ 

Sociaal en ecologisch rendement

Voor (nieuwe) boeren is het dus bijna onmogelijk om grond te verwerven. Het vraagt gewoon een veel te grote investering. Daarom helpt De Landgenoten nieuwe bioboeren aan grond door bewuste burgers samen te brengen die collectief landbouwgrond aankopen om deze voor altijd voor biolandbouw te bestemmen. Vandaag beheren we samen al bijna 500.000m2 landbouwgrond.

Maar ook voor een coöperatie die boeren en burgers verbindt om samen grondeigenaar te worden, zorgt die stijgende landbouwgrondprijs voor uitdagingen. Zo wordt de samenaankoop van grond moeilijker, omdat er meer geld opgehaald moet worden om de grond te kunnen kopen. Het betekent ook dat de waarde van de grond die De Landgenoten bezit, in de afgelopen jaren gestegen is. 

Omdat we deze gronden niet verkopen – op onze grond wordt geteeld, niet gespeculeerd – kunnen onze aandeelhouders echter niet van dat financieel rendement genieten. Door dat financiële rendement af te staan, zorgen zij samen wel voor een enorm sociaal en ecologisch rendement: geen persoonlijk gewin, maar maatschappelijke meerwaarde. Samen halen we landbouwgrond uit de speculatieve markt zodat ze rendeert op je lokale markt.

Ook jonge bioboeren een toekomst geven? Ook de biodiversiteit op onze velden versterken? Word aandeelhouder van De Landgenoten.